1- خونسردی خود را حفظ کنید، مهمترین چیز حفظ خونسری است.
2- به مجروح آب و مایعات ندهید. آشامیدن مایعات باعث افزایش خونریزی می شود.
3- به هیچ وجه سعی در خارج کردن گلوله نکنید
4- دستکاری محل زخم خونریزی را شدید و باعث عفونت می شود. تا فراهم شدن یک پارجه یا باند برای بستن زخم با فشار مستقیم روی محل ضایعه می توانید از خونریزی جلوگیری کنید.
5- با یک باند یا پارچه تمیز روی زخم را ببندید (خیلی سفت نبندید که جلوی رسیدن خون به انتهای اندام را گرفته و انتهای اندام کبود شود). اگر خونریزی با بانداژ اولیه بند نیامد، روی همان بانداژ اقدام به بستن یک بانداژ دیگر کنید.
5- تا جای ممکن از تماس خاک با محل زخم پرهیز کنید.
6- مصدوم را در محلی گرم و دور از نور مستقیم خورشید نگه دارید.
7- در صورت سرگیجه و یا گیجی شخص مصدوم، سر مصدوم را پایین تر از بدن قرار دهید تا به مغز خون کافی برسد.
تیر خوردن دست و پا
· خونرسانی به محل اصابت گلوله را تا حد ممکن مسدود نمایید، اما تا حدی که خون رسانی به طور کامل قطع نشود.
· اگر جراحت خیلی شدید است هر یک ساعت ، حدود 5-10 دقیقه مسیر خونرسانی را باز کنید، سپس مجددا ببندید.
جسم خارجی فرو رفته در بدن مثل چاقو
هیچ گاه اقدام به خارج کردن شئی نکنید چون باعث خونریزی و مرگ بیمار می شود.با پانسمان چاقو را در بدن ثابت کرده فرد را سریعا به بیمارستان برسانید.
تیر خوردن به ستون فقرات (کمر و گردن)
عضو مصدوم را توسط کیسه شن (یا هر چیزی شبیه آن) ثابت نگه دارید که باعث صدمات نخاعی نشود. برای بستن کیسه شن دور عضو مصدوم از کمربند، طناب یا پارچه می توانید استفاده کنید. در حمل مصدوم نهایت دقت را نمایید که کمترین حرکت به بدن او داده شود.
تیر خوردن به قفسه سینه
در صورت اصابت گلوله به سینه ، ریه هوا کشیده ، خون وارد ریه شده و باعث خفگی شده و مصدوم در عرض 1 تا 2 دقیقه جان می بازد (Sucking wound).
1- لباس را از روی زخم کنار بزنید. اگر لباس به داخل زخم فرو رفته نمی خواهد آن را از زخم بیرون بکشید.
2- با دست روی محل ضایعه فشار وارد کنید (می توانید دست مصدوم را روی زخم بگذارید) .
3- یک پارچه یا گاز یا باند را کاملا به وازلین، کرم یا روغن آغشته کرده و روی زخم فشار دهید تا جایی که هوا نکشد. می توان از یک تکه نایلون یا فویل تمیز هم استفاده کرد ( این تکه باند یا نایلون باید حداقل 4-5 سانتی متر از طرفین زخم بزرگتر باشد).
4- برای محکم کردن این پانسمان میتوانید ازهر نوع چسب نواری استفاده کنید. سه طرف پانسمان را به خوبی روی بدن بیمار با چسب فیکس کنید و یک طرف زا آزاد بگذارید. اگر چسب در اختیار ندارید بعد از گذاشتن باند آغشته به وازلین روی محل را با باندپیچ کنید.
- اگر گلوله از یک طرف وارد و از طرف دیگر بدن خارج شده باید آن طرف را هم کاملا بپوشانید.
5- سپس مصدوم را به بغل و سمتی که تیر خورده بخوابانید و یا حمل کنید.
صدمات داخلی در اثر ضربه
مثلا ضربه باتوم یا چماق
صدمات داخلی در اثر ضربه ممکن است منجر به خونریزی داخلی در اثر پارگی اندامهای داخلی بدن مثل کبد و طحال شود. صدمات داخلی به علت عدم وجود خونریزی واضح دیر تشخیص و درمان شده باعث مرگ و میر فراوان می شود. در این مواقع علائمی مثل:
· درد شدید بخصوص در لمس محل ضایعه،
· سفت و سخت شدن عضلات شکم،
· بالا آوردن خون، سرفه خونی و در موارد شدید با علائم کاهش شدید فشار خون مثل سرگیجه تاری دید و شوک تظاهر می کند.
در این مواقع بیمار را خوابانده در صورت امکان پاها را بالا بگیرید. هیچ آب و یا غذا به بیمار ندهید. بیمار را گرم نگه داشته و سریعا به بیمارستان برسانید.
ضربه به سر و صورت
در صورت وجود علائم زیر احتمال ضربه مغزی بالاست و مصدوم را به بیمارستان برسانید:
· خونیزی از هر محلی از سر و صورت، بینی، گوش
· سردرد، سرگیجه تهوع و استفراغ
· کبودی دور چشم و کبودی پشت گوش
در صورت مواجهه با ضربه حاد به سروصورت اولین اقدام اطمینان از این است که مصدوم می تواند نفس بکشد. اگر جسم خارجی (آدامس؛ دندان مصنوعی و ...) در دهان بیمار هست خارج شود. سپس جلوگیری از خونریزی در قدم بعدی و جلوگیری از ورود خون به راه هوایی و انسداد آن مد نظر قرار گیرد
2- به مجروح آب و مایعات ندهید. آشامیدن مایعات باعث افزایش خونریزی می شود.
3- به هیچ وجه سعی در خارج کردن گلوله نکنید
4- دستکاری محل زخم خونریزی را شدید و باعث عفونت می شود. تا فراهم شدن یک پارجه یا باند برای بستن زخم با فشار مستقیم روی محل ضایعه می توانید از خونریزی جلوگیری کنید.
5- با یک باند یا پارچه تمیز روی زخم را ببندید (خیلی سفت نبندید که جلوی رسیدن خون به انتهای اندام را گرفته و انتهای اندام کبود شود). اگر خونریزی با بانداژ اولیه بند نیامد، روی همان بانداژ اقدام به بستن یک بانداژ دیگر کنید.
5- تا جای ممکن از تماس خاک با محل زخم پرهیز کنید.
6- مصدوم را در محلی گرم و دور از نور مستقیم خورشید نگه دارید.
7- در صورت سرگیجه و یا گیجی شخص مصدوم، سر مصدوم را پایین تر از بدن قرار دهید تا به مغز خون کافی برسد.
تیر خوردن دست و پا
· خونرسانی به محل اصابت گلوله را تا حد ممکن مسدود نمایید، اما تا حدی که خون رسانی به طور کامل قطع نشود.
· اگر جراحت خیلی شدید است هر یک ساعت ، حدود 5-10 دقیقه مسیر خونرسانی را باز کنید، سپس مجددا ببندید.
جسم خارجی فرو رفته در بدن مثل چاقو
هیچ گاه اقدام به خارج کردن شئی نکنید چون باعث خونریزی و مرگ بیمار می شود.با پانسمان چاقو را در بدن ثابت کرده فرد را سریعا به بیمارستان برسانید.
تیر خوردن به ستون فقرات (کمر و گردن)
عضو مصدوم را توسط کیسه شن (یا هر چیزی شبیه آن) ثابت نگه دارید که باعث صدمات نخاعی نشود. برای بستن کیسه شن دور عضو مصدوم از کمربند، طناب یا پارچه می توانید استفاده کنید. در حمل مصدوم نهایت دقت را نمایید که کمترین حرکت به بدن او داده شود.
تیر خوردن به قفسه سینه
در صورت اصابت گلوله به سینه ، ریه هوا کشیده ، خون وارد ریه شده و باعث خفگی شده و مصدوم در عرض 1 تا 2 دقیقه جان می بازد (Sucking wound).
1- لباس را از روی زخم کنار بزنید. اگر لباس به داخل زخم فرو رفته نمی خواهد آن را از زخم بیرون بکشید.
2- با دست روی محل ضایعه فشار وارد کنید (می توانید دست مصدوم را روی زخم بگذارید) .
3- یک پارچه یا گاز یا باند را کاملا به وازلین، کرم یا روغن آغشته کرده و روی زخم فشار دهید تا جایی که هوا نکشد. می توان از یک تکه نایلون یا فویل تمیز هم استفاده کرد ( این تکه باند یا نایلون باید حداقل 4-5 سانتی متر از طرفین زخم بزرگتر باشد).
4- برای محکم کردن این پانسمان میتوانید ازهر نوع چسب نواری استفاده کنید. سه طرف پانسمان را به خوبی روی بدن بیمار با چسب فیکس کنید و یک طرف زا آزاد بگذارید. اگر چسب در اختیار ندارید بعد از گذاشتن باند آغشته به وازلین روی محل را با باندپیچ کنید.
- اگر گلوله از یک طرف وارد و از طرف دیگر بدن خارج شده باید آن طرف را هم کاملا بپوشانید.
5- سپس مصدوم را به بغل و سمتی که تیر خورده بخوابانید و یا حمل کنید.
صدمات داخلی در اثر ضربه
مثلا ضربه باتوم یا چماق
صدمات داخلی در اثر ضربه ممکن است منجر به خونریزی داخلی در اثر پارگی اندامهای داخلی بدن مثل کبد و طحال شود. صدمات داخلی به علت عدم وجود خونریزی واضح دیر تشخیص و درمان شده باعث مرگ و میر فراوان می شود. در این مواقع علائمی مثل:
· درد شدید بخصوص در لمس محل ضایعه،
· سفت و سخت شدن عضلات شکم،
· بالا آوردن خون، سرفه خونی و در موارد شدید با علائم کاهش شدید فشار خون مثل سرگیجه تاری دید و شوک تظاهر می کند.
در این مواقع بیمار را خوابانده در صورت امکان پاها را بالا بگیرید. هیچ آب و یا غذا به بیمار ندهید. بیمار را گرم نگه داشته و سریعا به بیمارستان برسانید.
ضربه به سر و صورت
در صورت وجود علائم زیر احتمال ضربه مغزی بالاست و مصدوم را به بیمارستان برسانید:
· خونیزی از هر محلی از سر و صورت، بینی، گوش
· سردرد، سرگیجه تهوع و استفراغ
· کبودی دور چشم و کبودی پشت گوش
در صورت مواجهه با ضربه حاد به سروصورت اولین اقدام اطمینان از این است که مصدوم می تواند نفس بکشد. اگر جسم خارجی (آدامس؛ دندان مصنوعی و ...) در دهان بیمار هست خارج شود. سپس جلوگیری از خونریزی در قدم بعدی و جلوگیری از ورود خون به راه هوایی و انسداد آن مد نظر قرار گیرد
